Ο πειρασμός της αθωότητας

Γράφει ο  Γιώργος Διακομανώλης25/08/2016 - 16:59

Είναι πολύ δύσκολο να είσαι ελεύθερος, κύριος και δημιουργός του πεπρωμένου σου, λέει ο Pascal Bruckner στο εξαιρετικό του δοκίμιο, «Ο Πειρασμός της Αθωότητας». Η υπευθυνότητα είναι ένα αβάσταχτο φορτίο· μας αλυσοδένει με τις συνέπειες των πράξεών μας. Πως να απολαύσουμε την ανεξαρτησία μας αποφεύγοντας τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται; Είτε υιοθετώντας την αμεριμνησία και τον εγωισμό του παιδιού είτε φορώντας το μανδύα του θύματος.

Ο παιδισμός και η θυματοποίηση είναι οι δύο μεγάλες ασθένειες του σύγχρονου ατόμου. Κατά τον Bruckner, το παιδί και το θύμα εκπροσωπούν στα μάτια μας την κατεξοχήν αθωότητα - είναι απαλλαγμένα από κάθε ευθύνη.

Η θυματοποίηση είναι η μάστιγα της εποχής μας. Είτε σε ατομικό είτε σε συλλογικό επίπεδο.

Κακά τα ψέματα, η θυματοποίηση έχει πολλά πλεονεκτήματα. Το να φταίει κάποιος άλλος για όσα μας συμβαίνουν -ή δεν μας συμβαίνουν- είναι πάντα πιο γλυκό, πιο υποφερτό, είναι λυτρωτικό. Μας κάνει να κοιμόμαστε καλύτερα το βράδυ, μας αφαιρεί το στίγμα του αποτυχημένου και μας τυλίγει με τον μανδύα του θύματος, του μάρτυρα, του αδικημένου.

Για την προαγωγή που αξίζαμε αλλά δεν πήραμε φταίει ο διευθυντής που έχει προσωπικά μαζί μας, ποτέ η ανεπάρκειά μας. Για το ότι η χώρα μας χρεοκόπησε φταίνε οι μεγάλες δυνάμεις που θέλουν να μας εξαφανίσουν, ποτέ η κακή διαχείριση. Για το ότι ένα 12χρονο αναντινάχτηκε σε Κουρδικό γάμο στην Τουρκία και πήρε μαζί του 50 ψυχές φταίει η δύση που εμμέσως όπλισε τα χέρια του παιδιού, όχι ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός.

Δεν είναι πιο εύκολο έτσι; Δεν είναι απείρως λιγότερο ψυχοφθόρα τα αναθέματα από την αυτοκριτική;

Στην Ελλάδα και σε όλη την νεότερη ιστορία της, η θυματοποίηση έχει πάρει διαστάσεις πανδημίας. Διατρέχει οριζόντια και κάθετα όλη την κοινωνία, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.

Για τον εμφύλιο, για την χούντα, για τα μνημόνια φταίνε πάντα άλλοι. Είναι προϊόντα συνομωσίας και –άκουσον άκουσον- αποτέλεσμα του μένους που έχουν οι ξένοι κατά της Ελλάδας. Αυτό κι αν δεν είναι η επιτομή της θυματοποίησης. Έχουμε εμποτιστεί με το μικρόβιο του θύματος, περνάει από γενιά σε γενιά.

Οι γονείς όταν το παιδί δεν αποδώσει τα αναμενόμενα στο σχολείο, κατηγορούν τον δάσκαλο, το εκπαιδευτικό σύστημα, μπορεί και τον ανάδρομο Ερμή ακόμα. Αν ο κανακάρης δεν επιλεγεί να παίξει βασικός στην ομάδα φταίει ο άμπαλος προπονητής.

Όταν από τις ηλικίες που διαμορφώνεται ο χαρακτήρας ακόμα, ο γονιός δεν φέρνει το παιδί απέναντι στις ευθύνες του, πώς περιμένει κανείς να έχουμε μια κοινωνία από υπεύθυνους ενήλικες πολίτες; Πώς περιμένουμε να έχουμε κράτος και πολιτικό προσωπικό που να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους και να εξελίσσονται;

Όσοι χαϊδεύουν αυτιά κατηγορώντας τους άλλους για τα λάθη μας, αποθεώνονται. Τολμούν να τα βάλουν με το κατεστημένο, λένε τα πράγματα με το όνομά τους. Όσοι τολμήσουν να ασκήσουν κριτική και να επισημάνουν τα λάθη και τα στραβά μας, είναι ανθέλληνες, εγκάθετοι, προσκυνημένοι.

Όσο εύκολη και λυτρωτική είναι η θυματοποίηση, άλλο τόσο επικίνδυνη είναι. Είναι τροχοπέδη στην εξέλιξη. Είναι η ταφόπλακα της αυτοκριτικής. Και δίχως αυτοκριτική τα λάθη είναι επαναλαμβανόμενα και τελικά μοιραία.

Καλώς τονίζονται οι αρετές μας ως έθνος και οι ικανότητες και δεξιότητές μας ως μονάδες, αλλά αν δεν επισημαίνουμε τα λάθη μας, αν δεν τα αναλύουμε και κυρίως, αν δεν εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα από αυτά, τότε μοιραία θα τα ξανακάνουμε.

Και θα φταίνε πάντα οι άλλοι. Οι δάσκαλοι, οι προϊστάμενοι, οι Αμερικάνοι, οι Γερμανοί, οι Σιωνιστές, οι Εβραιομασόνοι.

Και ενίοτε το κακό το ριζικό μας. Ποτέ εμείς.

O Γιώργος Διακομανώλης είναι μέλος της οργανωτικής επιτροπής των The Liberals, επισκεφθείτε την σελίδας μας να μας γνωρίσετε εδώ