Ο ΑΧΥΡΩΝΑΣ ΦΛΕΓΕΤΑΙ |
Το 1949 το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στον Ουίλιαμ Φώκνερ με τη Σουηδική Ακαδημία να αναφέρεται στο έργο του σαν ένα απέραντο παγκόσμιο θέατρο της ανθρωπότητας, μαγικά φωτισμένο και γεμάτο χαρακτήρες μεγαλύτερους από τη ζωή. Ο ίδιος ο Φώκνερ στην ομιλία του κατά την απονομή του βραβείου είπε ότι το μοναδικό θέμα για το οποίο αξίζει να γράφει κανείς είναι «τα προβλήματα του ανθρώπινου ψυχικού χώρου που βρίσκεται σε μάχη με τον εαυτό του».
Το μικρής φόρμας έργο του, «ο Αχυρώνας Φλέγεται», που είναι και από τα πιο γνωστά του, είναι μια ιστορία ‘αποτύπωμα’ αυτής της θεμελιώδους αρχής του Φώκνερ και ένα υπόδειγμα της συγγραφικής του τέχνης. Οι δαιδαλώδεις προτάσεις – που χρειάζεται να διαβαστούν δύο φορές για να αποκαλυφθούν όσα ηθελημένα κρύβει ο συγγραφέας -, οι άριστα δουλεμένοι χαρακτήρες, το ουσιώδες δίλημμα που αντιμετωπίζει ο βασικός ήρωας, οι ζωντανές εικόνες της αμερικανικής υπαίθρου λίγα χρόνια μετά τον εμφύλιο και η αποτύπωση των κοινωνικών διαφορών είναι τα κύρια στοιχεία αυτής της σύντομης ιστορίας που αρχίζει και τελειώνει με το κάψιμο ενός αχυρώνα.
Η ιστορία ξεκινά στο παντοπωλείο μιας πόλης, το οποίο χρησιμεύει και για αίθουσα δικαστηρίου, με ένα δεκάχρονο αγόρι τον Σάρτυ Σνόουπς, να παρατηρεί τη δίκη του πατέρα του, Άμπνερ Σνόουπς, που κατηγορείται για το κάψιμο του αχυρώνα ενός γείτονα. Ο Σάρτυ γνωρίζει ότι ο πατέρας του έκαψε τον αχυρώνα, όπως έχει κάνει κι άλλες φορές στο παρελθόν, και συναισθάνεται την αδικία και την καταστροφή που έχει προκαλέσει με την πράξη του. Ντρέπεται γι’ αυτόν αλλά και τον φοβάται και αγωνιά για τη στιγμή που θα κληθεί σαν μάρτυρας στη δίκη. Το δίλημμα που αντιμετωπίζει είναι κατά πόσο πρέπει να υπηρετήσει τους οικογενειακούς δεσμούς ή να ακολουθήσει τον δρόμο του δικαίου. Τη λύση στην αγωνία του δίνει το θύμα του εμπρησμού, που παραιτείται από τη δίκη για να μην αναγκάσει το παιδί να καταθέσει εναντίον του πατέρα του και ο δικαστής επιβάλει στον πατέρα να φύγει από την πόλη. Ο κοινωνικός εξοστρακισμός που ήταν συνήθης εκείνη την εποχή, καταγράφεται και στα λόγια του πατέρα που προειδοποιεί τον γιό του όταν καταλαβαίνει ότι θα έλεγε την αλήθεια στο δικαστήριο.
«Ήσουν έτοιμος να με καρφώσεις. Θα με κάρφωνες». Το παιδί δεν απάντησε. Ο πατέρας του το χτύπησε με την παλάμη στον κρόταφο, σκληρά αλλά αδιάφορα, ακριβώς όπως είχε χτυπήσει τα δυό μουλάρια έξω από το παντοπωλείο, ακριβώς όπως θα βίτσιζε το ένα ή το άλλο για να σκοτώσει μια αλογόμυγα, και η φωνή του ήχησε και πάλι απαθής, δίχως θυμό: «Σε λίγο θα γίνεις άντρας. Πρέπει να μάθεις. Πρέπει να μάθεις να παραστέκεσαι στο ίδιο σου το αίμα, αλλιώς δεν θα μείνει αίμα να παρασταθεί σ’ εσένα. Νομίζεις ότι αυτοί οι δύο το πρωί – ο οποιοσδήποτε εκεί μέσα – θα σου παραστέκονταν; Δεν καταλαβαίνεις ότι ένα πράμα γύρευαν, να με φάνε, επειδή ήξεραν ότι τους νίκησα; Ε;».
Ο Άμπνερ Σνόουπς είναι ένας άνδρας θυμωμένος με την κοινωνία λόγω της φτώχειας του. Είναι η φτώχεια και ο τρόπος που τον αντιμετωπίζουν εκείνοι που δεν είναι φτωχοί που δηλητηριάζει τις ενέργειες του και τον γεμίζει φθόνο και περιφρόνηση. Βλέπει τον εαυτό του και την οικογένειά του σαν θύματα των ιδιοκτητών φυτειών για τους οποίους εργάζεται και στρέφει το μένος του προς αυτούς. Η βίαιη φύση του όμως εκδηλώνεται και προς τα μέλη της οικογένειας που τον υπομένουν αδιαμαρτύρητα. Ο Σάρτυ παρόλο που είναι μεγαλωμένος σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον χαρακτηρίζεται από μια πιο υψηλή ηθική και αυτό είναι που τον οδηγεί στο δίλημμα «οικογένεια ή δικαιοσύνη».
Μετά τη δίκη, η οικογένεια φεύγει για άλλη περιοχή και στη νέα φυτεία που βρίσκουν δουλειά ο Άμπνερ δημιουργεί καινούργιους καυγάδες και τριβές που οδηγούν μοιραία στο κάψιμο ενός ακόμη αχυρώνα.
Ο μικρός Σάρτυ αγωνιά βλέποντας τα γεγονότα, διχάζεται και διστάζει όχι από φόβο για τον βίαιο πατέρα που τον κρατάει δέσμιο, αλλά από μια ηρωοποίηση του πατέρα-τραυματία πολέμου, η οποία όμως δεν είναι ικανή να του κρύψει την πραγματική διάσταση της κατάστασης. Κι έτσι αντιδρά και κάνει ό, τι απαιτεί η στιγμή από αυτόν, έτοιμος να υποστεί τις συνέπειες.
«Ο Αχυρώνας Φλέγεται» είναι η ιστορία μιας συγκεκριμένης στιγμής, μιας συγκεκριμένης απόφασης, η σημασία της και οι συνέπειές της. Και με αυτή την απόφαση υπάρχει η δυνατότητα της λύτρωσης.
«Τα μεσάνυχτα το παιδί καθόταν στην κορυφή ενός λόφου. Δεν ήξερε τι ώρα ήταν ούτε πόσο είχε απομακρυνθεί. Ωστόσο δεν φαινόταν πιά πίσω του λαμπάδιασμα, τώρα καθόταν με τα νώτα στραμμένα προς το μέρος που είχε βαφτίσει σπίτι του τις τελευταίες τέσσερις μέρες, ενώ ατένιζε το σκοτεινό δάσος όπου θα βυθιζόταν μόλις ανακτούσε την αναπνοή του, αδύναμο, ριγώντας αδιάκοπα μες στο ψυχρό σκοτάδι, τρίβοντας το κορμί του που το σκέπαζε το ψιλό, λιωμένο πουκάμισο, έχοντας την αίσθηση ότι η οδύνη και η απόγνωση δεν ήταν πλέον φόβος και τρόμος μα απλώς οδύνη και απόγνωση.»
Ο μικρός Σάρτυ κάνει αυτό που πιστεύει σωστό και φεύγει χωρίς να κοιτάξει πίσω του. Είναι πλέον ελεύθερος έχοντας σώσει την ψυχή του από την ηθική διαφθορά του πατέρα του. Με την πράξη του δείχνει να πιστεύει ότι ελευθερώνει όχι μόνο τον εαυτό του από τους δεσμούς της υποχρέωσης σε βάρος της αλήθειας και της δικαιοσύνης αλλά και την οικογένειά του. Πιστεύει ότι ακόμη κι αν φεύγει μακριά τους, τους σώζει από τη βία και την παραμέληση του πατέρα. Όσο για τον ίδιο είναι έτοιμος και αποφασισμένος να πάρει τη ζωή του στα χέρια του και να χτίσει το μέλλον του πάνω στις δικές του αξίες.
Το διήγημα «ο Αχυρώνας φλέγεται» κυκλοφορεί στα ελληνικά σε εξαιρετική μετάφραση και επίμετρο του Γιάννη Παλαβού – του οποίου σχετική συνέντευξη μπορείτε να διαβάσετε εδώ – από τις εκδόσεις ΚΙΧΛΗ.
Εκδόσεις : ΚΙΧΛΗ
http://passepartoutreading.wordpress.com/
