Άπληστα χείλη Άπληστα δάχτυλα που τρέχουν Σα δάκρυα
Άστρα λευκά Κόκκινες στάλες αγάπης Μέσα στις φούχτες μου
Στο στήθος Στ’ ασημένια μαλλιά Αντίλαλοι Σωπασμένων Αυλών
Καθρεφτισμένο πρόσωπο Ανείπωτο Απέραντο Πολλαπλό
Σαν ένα δέντρο που εκτείνεται Μέσα Στον άνεμο
ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ
Γεννήθηκε στη Σάμο στις 23/8/1900 και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το όνομά του συνδέθηκε με τη Θεσσαλονίκη όπου και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του (1976). Θεωρείται η πνευματική του πατρίδα αφού εκεί διαμορφώθηκε η ποιητική του προσωπικότητα. Ως φιλόλογος δίδαξε στο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης βρίσκοντας απήχηση σε πολλές γενιές μαθητών του, ειδικά στο μάθημα των νέων ελληνικών.
Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας και Μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος από την ίδρυση του το 1961 έως το 1965.
Η ποιητική πορεία του Θέμελη ξεκινάει ουσιαστικά με τον πόλεμο και την Κατοχή. Όλα τα προηγούμενα γραπτά του ανήκουν στην προϊστορία του. Τότε μυήθηκε στα νεότερα πολιτικά ρεύματα από τον πρωτοποριακό κύκλο του περιοδικού «Κοχλίας».
Ορισμένα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από τον Σταύρο Κουγιουμτζή (ενδεικτικά: Το πρώτο περιστέρι, Μ’ έκοψαν με χώρισαν στα δυο, Πάσχα των Ελλήνων, Σαν ένα αστέρι). Έφυγε από τη ζωή στις 17/4/1976.
Εργογραφία
Ποίηση
«Γυμνό παράθυρο», 1945 «Άνθρωποι και πουλιά», 1947 «Ο Γυρισμός», 1948 «Ωδή για να θυμόμαστε τους ήρωες», 1949 «Ακολουθία», 1950 «Συνομιλίες», 1953 «Δενδρόκηπος», 1955 (Κρατικό Βραβείο) «Το πρόσωπο και το είδωλο», 1959 «Φωτοσκιάσεις», 1961 (Κρατικό Βραβείο) «Η Μόνα παίζει», 1961 «Το δίχτυ των ψυχών», 1965 «Έξοδος», 1968 «Ηλιοσκόπιο», 1971 «Περιστροφή», 1973 «Δενδρόκηπος» ΙΙ, 1973 «Κήποι», 1974 «Ars poetica», 1974 «Οίκος Εμπορίου», 1974 «Βιβλικά», 1975 «Το περιστέρι και τα επτά αναστάσιμα θαύματα», 1977 «Ποιήματα Ι», 1986 «Ποιήματα ΙΙ», 1997 «Δενδρόκηπος και άλλα ποιήματα. Ποιήματα 1923-1975», 2019
Δοκίμιο-Μελέτες
«Η Διδασκαλία των Νέων Ελληνικών», 1933 «Επίγραμμα και Μακεδόνες Επιγραμματοποιοί», 1938 «Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν», 1948 «Η Διδασκαλία των Νέων Ελληνικών – Το πρόβλημα της ερμηνείας», 1949 «Προβελέγγιος – Ροσίνης – Πολέμης – Καμπάς», 1953 «Νεοέλληνες Λυρικοί», 1954 «Το κλειδί (ανάτυπο)», 1960 «Αγγελικό και μαύρο φως (ανάτυπο)», 1962 «Όριο επαφής Σολωμού-Καβάφη» στο «Δώδεκα Διαλέξεις (σειρά α´)», Οργανισμός Εθνικού Θεάτρου, 1961 «Ο Παπαδιαμάντης και ο κόσμος του (ανάτυπο)», 1961 «Η Νεώτερη Ποίησή μας Ι», 1963 «Η Έσχατη Κρίση», 1964 «Η Νεώτερη Ποίησή μας ΙΙ», 1967 «Η Ποίηση του Καβάφη», 1970 «Ένας μονόλογος για την ποίηση» Οδυσσέας Ελύτης στο Vitti Mario (επιμ.), «Εισαγωγή στην ποίηση του Ελύτη», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1999 «Πολύπτυχο» (Αυτοβιογραφικό κείμενο)
Αν ζούσε σήμερα ο μέγας φιλόσοφος Αριστοτέλης και παρατηρούσε τα πολιτικά συμβάντα γύρω του, θα εξηγούσε «Γιατί δεν είμαι δημοκράτης». Θα ανέλυε για μία ακόμη φορά το γιατί το δημοκρατικό πολίτευμα καταστρέφει το έθνος.
Μία μειοψηφία πολιτικών παπαγαλίζει ύμνους προς την δημοκρατία, χωρίς να εξηγεί γιατί πρέπει να υπάρχει δημοκρατία. Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Πολιτικά» εξηγεί το βασικό ελάττωμα της δημοκρατίας: εξομοιώνει τα ανόμοια και εξισώνει τα άνισα.
Το πολίτευμα της δημοκρατίας δίνει ίσα δικαιώματα σε άτομα με διαφορετικές ικανότητες, έτσι καταργεί την αξιοκρατία. Δίνει ίσα δικαιώματα σε άτομα με διαφορετικές υποχρεώσεις, έτσι καταργεί την υπευθυνότητα. Δίνει ίσα δικαιώματα σε άτομα με διαφορετικά αποτελέσματα, έτσι καταργεί την νόμιμη διαφορά στις ηθικές ανταμοιβές.
Η δημοκρατία δίνει μία ψήφο, σε κάθε άτομο, ανεξαρτήτως ενεργού πολιτικής δράσεως. Αυτό σημαίνει ότι ένας πολίτης που δεν συμμετέχει ποτέ στα κοινά, όταν έρθει η στιγμή της κάλπης, αντιμετωπίζεται ως ίσος με κάποιον που αγωνίζεται συνεχώς για το κοινό συμφέρον. Έτσι η δημοκρατία παρ’ ότι διαφημίζεται ως πολίτευμα όπου όλοι μπορούν να συμμετέχουν, στην ουσία επιβραβεύει την πολιτική απάθεια και νωθρότητα.
Ο δημοκρατικός πολίτης που δεν συμμετέχει στα κοινά, δεν απειλείται με κάποια ποινή. Και γιατί να αντιμετωπίζει ποινή ο απλός πολίτης, αφού δεν απειλούνται με ποινές για κακοδιαχείριση αυτοί που εκλέγονται ως δημοκρατικοί ηγέτες.
Η δημοκρατία δεν έχει απόλυτες, έχει σχετικές ηθικές αξίες. Η ανευθυνότητα είναι το βασικό της στοιχείο, στήνει βωμούς στην ατομική και συλλογική ανευθυνότητα. Η ευθύνη του δημοκρατικού αξιωματούχου χάνεται μέσα στο απρόσωπο όλον. Δεν λογοδοτεί ποτέ και σε κανέναν. Δεν τιμωρείται ποτέ, ό,τι έγκλημα και αν διαπράξει εις βάρος του κοινωνικού συνόλου.
Αλλά δεν σταματά εκεί το κακό. Στην σημερινή εποχή έχει καταβληθεί προσπάθεια από τους δημοκρατικούς ηγέτες να απαλειφθεί η διαφορά μεταξύ δημοκρατίας και Ελληνικής δημοκρατίας. Δημοκρατία έχουν και οι ΗΠΑ, δημοκρατία είχε και η Σοβιετική Ένωση, δημοκρατία έχει και το Ιράν. Αλλά διαφέρει σημαντικά η αστική δημοκρατία των ΗΠΑ, από την λαϊκή δημοκρατία της Σοβιετικής Ενώσεως και από την ισλαμική δημοκρατία του Ιράν.
Στην σύγχρονη Ελλάδα ο όρος δημοκρατία έχει καταστεί κενός περιεχομένου, σημαίνει απλώς ότι κυβερνά η πλειοψηφία. Τί πολιτικούς στόχους έχει η πλειοψηφία, πώς κατασκευάζεται η συναίνεση μίας πλειοψηφίας, ποιάς εθνικότητος άτομα αποτελούν την πλειοψηφία, είναι ζητήματα που δεν αφορούν τους δημοκράτες στην σύγχρονη Ελλάδα.
Αλλά αφορά τους Έλληνες. Παρά τους δημοκρατικούς ύμνους υπέρ της πλειοψηφίας, οι δημοκρατίες δεν διοικούνται από πλειοψηφίες μορφωμένων και ενεργών πολιτών. Όπως αποδεικνύει καθημερινώς η πραγματικότητα οι δημοκρατίες διοικούνται από μειονότητες οικονομικών συμφερόντων, από μειονότητες ωργανωμένων εγκληματιών, από μειονότητες που ελέγχουν τα ΜΜΕ. Το σύνθημα των δημοκρατιών ότι αποτελούν κυβερνήσεις που εκπροσωπούν την πλειοψηφία των πολιτών, είναι ένα κακόγουστο αστείο.
Αλλά ούτε και αυτό είναι το πιό σημαντικό ελάττωμα του δημοκρατικού πολιτεύματος. Τα ελαττώματα που αναφέρθηκαν είναι ήσσονος σημασίας, και έχουν αναλυθεί πολλάκις από πολιτικούς φιλοσόφους. Όμως τα πιό σημαντικά ελαττώματα έχουν να κάνουν με την επιβίωση της κοινωνίας επί της οποίας εδράζεται το δημοκρατικό σύστημα. Το δημοκρατικό καθεστώς έχει αποδειχτεί ανίκανο να υπερασπιστεί την ανάγκη για επιβίωση μιάς κοινωνίας. Έχει αποδειχτεί ακατάλληλο ως σύστημα που να υπερασπίζεται την συνέχεια μίας κοινωνίας.
Το δημοκρατικό σύστημα διαπράττει ένα απίστευτο έγκλημα κατά της κοινωνίας που διοικεί. Έχει ως βασική αρχή την πλειοψηφία, άνευ προϋποθέσεων. Αυτό σημαίνει ότι επιτρέπει (ή δεν αποτρέπει) την δημογραφική αλλοίωση του πληθυσμού. Δηλαδή αν αλλάξει η εθνολογική σύσταση ενός πληθυσμού, μπορεί να αλλάξει ο χαρακτήρας του κράτους. Αν για παράδειγμα στην Γαλλική δημοκρατία, κάποια στιγμή οι Άραβες γίνουν πλειοψηφία, το δημοκρατικό καθεστώς τους επιτρέπει όχι μόνον να πάρουν την εξουσία, αλλά να αλλάξουν τον χαρακτήρα του κράτους, από γαλλικό σε αραβικό.
Αυτό το έγκλημα μπορεί να διαπραχθεί διότι απλούστατα το δημοκρατικό πολίτευμα δεν ενδιαφέρεται για το έθνος, για την φυλή, για την ιστορία, για τον πολιτισμό. Ενδιαφέρεται πάνω απ’ όλα για ψήφους.Ασχέτως από ποιόν προέρχονται οι ψήφοι.Το δημοκρατικό πολίτευμα ενδιαφέρεται αυτός που θα καταλάβει την εξουσία, να το κάνει με εκλογές και όχι δια της βίας. Αδιαφορεί τελείως η δημοκρατία για την εθνοτική, φυλετική, ιστορική, πολιτιστική, θρησκευτική καταγωγή της ομάδος που θα καταλάβει την εξουσία.
Αυτός ακριβώς είναι ο βασικός λόγος που οι δημοκρατίες από την Αρχαιότητα έως σήμερα ήταν βραχύβιες (στην Ιστορία 50 χρόνια είναι ελάχιστος χρόνος). Το δημοκρατικό πολίτευμα εξ αιτίας της δομής του, εμπεριέχει τον σπόρο της αυτοκαταστροφής. Ο δεύτερος βασικός λόγος που οι δημοκρατίες καταρρέουν είναι η δομική έλλειψη μνήμης. Οι βασικοί νόμοι της δημοκρατίας (πλην όσων αφορούν την ακεραιότητα του δημοκρατικού καθεστώτος), αλλάζουν συχνά και πολύ εύκολα. Οιαδήποτε πολιτική ομάδα καταλάβει την εξουσία, μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάξει το εκπαιδευτικό σύστημα, μπορεί να αλλάξει την οικονομική πολιτική, μπορεί να αλλάξει το αμυντικό δόγμα, προς όποια κατεύθυνση θέλει, χωρίς φραγμούς. Βέβαια οι αλλαγές μπορεί να είναι προς το καλύτερο, αλλά συνήθως είναι προς το χειρότερο, όπως αποδεικνύει η σύγχρονηπολιτική ιστορία.
Οι δημοκρατίες έχουν μία αντιπάθεια στις αιώνιες αξίες. Έχουν την τάση να αποδεσμεύωνται από τον πολιτισμό, από την ηθική, από τους Θεούς, από τις εθνικές παραδόσεις. Θεωρούν κάθε καινοτομία εξ ορισμού καλή, εξ ου και το σύνθημα «προοδευτικός». Θεωρούν δεισιδαιμονία την εμμονή στις προγονικές παραδόσεις.
Η δημοκρατία όχι μόνον δεν σέβεται την συλλογική μνήμη του έθνους, αλλά θεωρεί ως μεγίστη αξία την κατάργησή της. Στην προσπάθειά της να καινοτομήσει σε όλες τις σφαίρες της πολιτικής ζωής, αποτρέπει τους πολίτες από το να θυμούνται τις ρίζες των. Το δημοκρατικό πολίτευμα ενδιαφέρεται αποκλειστικώς για το παρόν. Ούτε για παρελθόν, ούτε για το μέλλον. Δεν νοιάζεται για την συλλογική μνήμη του λαού, αφού εξ ορισμού δίνει το δικαίωμα να αλλάζει όποιος θέλει το καθεστώς και να κάνει ό,τι αλλαγές θέλει.
Η έλλειψη συλλογικής μνήμης, η αντιπάθεια για τις παραδόσεις, έχει σοβαρότατες συνέπειες για το ίδιο το δημοκρατικό καθεστώς, αλλά κυρίως για το έθνος και τον πολιτισμό.
Ο τρίτος βασικός λόγος αυτοκαταστροφής των δημοκρατιών είναι η τάση τους να θεωρούν ότι τίποτε δεν υπάρχει πάνω από την δημοκρατία. Η τάση τους να αυτοθεοποιούνται. Το δημοκρατικό καθεστώς δεν ανέχεται να τίθενται οι Θεοί πάνω από την δημοκρατία στην ιεραρχική κλίμακα των κοινωνικών αξιών. Για αυτό οι δημοκρατίες συκοφαντούν τους ευσεβείς πολίτες ως θρησκόληπτους, και τον σεβασμό στην παραδοσιακή θρησκεία ως θεοκρατία ή ως προγονοπληξία.
Επειδή οι δημοκρατίες δεν θέλουν οι πολίτες να δίνουν την αφοσίωσή τους σε τίποτε άλλο εκτός της δημοκρατίας, καταφεύγουν στον εξευτελισμό των Αθανάτων Θεών. Το δημοκρατικό σύστημα επιδιώκει να γίνει ένα είδος θεού, που να το προσκυνούν οι πάντες. Και όταν η δημοκρατία χλευάζει τους Αληθινούς Θεούς, χάνει την ανθρωπιά της. Αρχίζει να παριστάνει η ίδια τον θεό. Και αυτή είναι η έναρξη του τέλους της.
Αυτοί οι τρεις λόγοι, α) αποδέσμευση από το έθνος, β) αποδυνάμωση της συλλογικής μνήμης, γ) ασέβεια προς τους Θεούς, καταστρέφουν την δημοκρατία. Διότι αυτοί οι τρεις λόγοι αποτελούν τους στυλοβάτες του μέλλοντος, της αιωνιότητος. Αντιθέτως η δημοκρατία στηρίζεται πάνω απ’ όλα στην ευκαιριακή πλειοψηφία. Συνεπώς το δημοκρατικό πολίτευμα στηρίζεται σε πρόσκαιρες καταστάσεις, και λόγω αυτής της δομικής αντιλήψεως απορρίπτει την αιωνιότητα. Άρα απορρίπτει την συνέχεια. Την δική της συνέχεια.
Η ηθική παρακμή στις δημοκρατίες δεν αναχαιτίζεται διότι απλούστατα δεν υπάρχει μηχανισμός που να εξυψώνει τα ήθη. Αντιθέτως όλοι οι δημοκρατικοί θεσμοί και μηχανισμοί είναι έτσι σχεδιασμένοι που να συντείνουν στην ηθική διαφθορά.
Από την στιγμή που το δημοκρατικό σύστημα έχει την αρχή, «θα εξισώνω τους πάντες και τα πάντα προς τα κάτω», είναι αδύνατον ένα τέτοιο πολιτικό σύστημα να αναχαιτίσει την ηθική παρακμή. Γίνεται το ίδιο μηχανισμός αναπαραγωγής της διαφθοράς. Η δημοκρατία δεν έχει ως πρότυπο τον άριστο πολίτη, αλλά τον λιγώτερο ικανό.
Το δημοκρατικό πολίτευμα διαχέει στους υπηκόους του μία σιωπηρή παραδοχή, μία κεκαλυμμένη αξία: «Ζήσε για το σήμερα, μην ενδιαφέρεσαι για το μέλλον». Οι δημοκρατίες δεν δίνουν σημασία στις μελλοντικές συνέπειες των πολιτικών τους αποφάσεων. Είναι βασική τους αρχή να ασχολούνται με την υλική διάσταση της ζωής. Η πνευματική διάσταση αφήνει τις δημοκρατίες παγερά αδιάφορες. Με τέτοιες δοξασίες, δεν είναι παράξενο που οι δημοκρατίες καταρρέουν εύκολα και είναι βραχύβιες.
Είναι λάθος να διαφημίζεται ως ωφέλιμο ένα καθεστώς, το οποίο δεν ενδιαφέρεται να σπείρει στο παρόν για να δρέψει καρπούς στο μέλλον. Οι δημοκρατίες δεν θέλουν να βλέπουν το μέλλον, δεν θέλουν να ασχολούνται με το μέλλον. Ζωτικοί θεσμοί μιάς κοινωνίας όπως η οικογένεια, καταρρακώνονται με την κρατική χρηματοδότηση των αμβλώσεων με πρόσχημα τον προοδευτισμό. Ένα πολίτευμα που χρηματοδοτεί την μαζική δολοφονία των αγέννητων πολιτών του, τί μέλλον μπορεί να έχει;
Όταν το δημοκρατικό πολίτευμα δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν ενδιαφέρεται για την εθνολογική σύνθεση της χώρας, και ταυτοχρόνως καταδιώκει τους αντιδημοκράτες, είναι σαν να δηλώνει: «Δεν με ενδιαφέρει αν εισβάλλουν 30 εκατομμύρια Κινέζοι στην χώρα και πάρουν την εξουσία, αρκεί να την πάρουν με εκλογές. Ας αλλάξουν τον εθνικό χαρακτήρα του κράτους. Αλλά δεν θα επιτρέψω ποτέ να πάρουν την εξουσία ομοεθνείς αντιδημοκράτες». Με τέτοιες δοξασίες που διαλύουν την κοινωνική συνοχή, τί μέλλον μπορεί να έχει το δημοκρατικό πολίτευμα;
Το δημοκρατικό πολίτευμα λατρεύει τον ηθικό σχετικισμό, την ανευθυνότητα, τον υλισμό, το παρόν, την λήθη, την ποσότητα, την ισοπέδωση. Και συγχρόνως απεχθάνεται το πνεύμα, το μέλλον, την ποιότητα, το ηθικό απόλυτο, την υπευθυνότητα, την συλλογική μνήμη, την ιεραρχία.
Οι δημοκρατίες καταρρέουν και αφανίζονται διότι στερούνται τελικού σκοπού, οράματος, νοήματος της ζωής. Απόδειξη αποτελεί αυτό που συμβαίνει στις φυλακές της πολυδιαφημισμένης αμερικανικής δημοκρατίας. Το ισλάμ και άλλες θρησκευτικές οργανώσεις προσηλυτίζουν πολύ εύκολα φυλακισμένους κατά χιλιάδες, διότι οι θρησκείες γεμίζουν το συναισθηματικό κενό των εγκλείστων. Ουδείς φυλακισμένος ζήτησε να εγγραφεί στο δημοκρατικό κόμμα ως ένα είδος πνευματικής ανάγκης.
Οι δημοκρατίες δεν έχουν το στοιχείο της συνέχειας. Προωθούν τον ατομισμό, τον ατομισμό της μιάς ψήφου. Η εσωτερική τους διάσπαση είναι αποτέλεσμα της δικής τους αδιαφορίας για το κοινωνικό σύνολο. Συμπεριφέρονται στις κοινωνίες ως μάζες ψηφοφόρων, όχι ως όντα που αποτελούν ένα κρίκο σε μία ιστορική αλυσίδα που θα συνεχίσει την εθνική παράδοση.
Η συνέχεια και η αναπαραγωγή της πολιτιστικής παραδόσεως, αν συμβαίνει, όποτε συμβαίνει στις δημοκρατίες, είναι αποτέλεσμα τύχης και ενδιαφέροντος παραγόντων που δεν έχουν σχέση με το δημοκρατικό πολίτευμα. Το δημοκρατικό πολίτευμα ενδιαφέρεται μόνον για την καλλιέργεια δημοκρατικού αισθήματος στους πολίτες. Είναι χαρακτηριστική η αδιαφορία των δημοκρατικών καθεστώτων για την μόλυνση του περιβάλλοντος και για τον αφανισμό των ζωικών ειδών.
Σε όσες ιστορικές δοκιμασίες πέρασε το δημοκρατικό πολίτευμα, απέτυχε οικτρά. Απέδειξε ότι δεν μπορεί να διατηρήσει την εθνική συνέχεια.
Ο δημοκρατικός κύκλος αρχίζει με την ομάδα των ανθρώπων που θα καταλάβει την εξουσία. Κάποιες κοινωνικές ομάδες γίνονται πλούσιες και δυνατές. Ελέγχουν την πολιτική και οικονομική εξουσία. Αλλά αδιαφορούν για την εθνική συνέχεια. Οι αξίες που συντηρούν μία κοινωνία, όπως δικαιοσύνη, οικογένεια, θρησκεία, παράδοση, αξιοκρατία, πριονίζονται έσωθεν. Οι ηγετικές ομάδες γίνονται τρυφηλές, αδιάφορες για την κοινωνική δυστυχία. Θεωρούν ότι η δημοκρατία τους εξασφαλίζει την κοινωνική προβολή, αλλά αδιαφορούν για την κοινωνική συνοχή. Η πλειοψηφία της δημοκρατικής κοινωνίας αποξενώνεται, χάνει την σύνδεση με τους δημοκρατικούς ηγέτες. Χωρίς όραμα, χωρίς ηθικές αναστολές και ανταμοιβές, η κοινωνία σαπίζει. Το τέλος του δημοκρατικού κύκλου έφτασε. Το σκηνικό έχει στηθεί για την τελευταία πράξη του δημοκρατικού δράματος: ανατρέπεται από εσωτερική επανάσταση ή εξωτερική εισβολή.
Το δημοκρατικό πολίτευμα έχει την φυσική τάση να ξεχνά τις αιτίες αυτοκαταστροφής του. Αλλά και κάτι χειρότερο. Έχει την φυσική τάση να μην ενδιαφέρεται καν να αναλύσει, πολλώ δε μάλλον να διορθώσει, τις αιτίες αυτοκαταστροφής του. [iphicratisamyras.blogspot.gr]
Είναι μια κατάσταση που οδηγεί σε προοδευτική διάσπαση του κεντρικού τμήματος του αμφιβληστροειδούς.
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας συνήθως ξεκινά σε άτομα άνω των 50 ετών. Για τα άτομα με τον πιο κοινό τύπο (ξηρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας), τα συμπτώματα συνήθως αναπτύσσονται σταδιακά για πολλά χρόνια. Ένας λιγότερο κοινός τύπος (υγρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας) μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα που εξελίσσονται μέσα σε μερικές ημέρες.
Εκφύλιση ωχράς κηλίδας: Πόσος χρόνος χρειάζεται για να χαθεί η όραση
Οι αμφιβληστροειδείς αποτελείται από ειδικά στρώματα κυττάρων στο πίσω μέρος των ματιών, που μετατρέπουν το φως σε ηλεκτρικά σήματα. Το τμήμα του αμφιβληστροειδούς που είναι υπεύθυνο για την κεντρική όραση ονομάζεται ωχρά κηλίδα και έχει διάμετρο περίπου 5,5 χιλιοστά (mm).
Ο ρυθμός εξέλιξης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας ποικίλλει ευρέως, με μελέτες να αναφέρουν ποσοστά εξέλιξης από 0 έως 14 τετραγωνικά mm ανά έτος.
Σε μια μελέτη του 2020, ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 40.543 άτομα με διάγνωση πρώιμου ή ενδιάμεσου σταδίου εκφύλισης της ωχράς κηλίδας από το 2009 έως το 2016. Διαπίστωσαν ότι:
Ο ετήσιος ρυθμός εκφύλισης της ωχράς κηλίδας που εξελίσσεται σε γεωγραφική ατροφία (ένα χαρακτηριστικό της προχωρημένης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας) ήταν 2% (2 ανά 100 άτομα) ετησίως.
Ο ετήσιος ρυθμός εκφύλισης της ωχράς κηλίδας που εξελίσσεται σε CNV (ένα χαρακτηριστικό της προχωρημένης υγρής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας) ήταν 3,2% (3,2 ανά 100 άτομα) ετησίως.
Διαφορές μεταξύ των δύο ματιών στην εξέλιξη της νόσου
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να αναπτυχθεί νωρίτερα στο ένα μάτι από το άλλο, αλλά περίπου τα δύο τρίτα των ασθενών έχουν το ίδιο στάδιο της νόσου και στα δύο μάτια.
Μια μελέτη του 2017, στην οποία ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από τρεις άλλες μελέτες, διαπίστωσε ότι από τα 1.490 άτομα με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας στο ένα μάτι:
το 19-28% αναπτύσσει εκφύλιση της ωχράς κηλίδας στο άλλο μάτι μέσα σε διάστημα 5 ετών
το 27-68% των ατόμων με όψιμη εκφύλιση της ωχράς κηλίδας στο ένα μάτι εμφάνισαν εκφύλιση της ωχράς κηλίδας στο άλλο μάτι μέσα σε 5 χρόνια
Χάνεται πάντα η όραση εξαιτίας της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας;
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δεν προκαλεί συμπτώματα στα αρχικά στάδια και ο ρυθμός εξέλιξης ποικίλλει μεταξύ των ασθενών. Μερικοί δεν έχουν ποτέ αισθητή απώλεια όρασης.
Χάνεται εντελώς η όραση;
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δεν οδηγεί σε πλήρη απώλεια όρασης, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη απώλεια της κεντρικής όρασης στο προχωρημένο της στάδιο.
Είναι εφικτό να σταματήσει η εξέλιξη της πάθησης;
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας σχετίζεται με τους ακόλουθους παράγοντες κινδύνου:
αυξημένη ηλικία
γυναικείο φύλο (ταχύτερη ανάπτυξη στις γυναίκες)
ορισμένοι γενετικοί παράγοντες
κάπνισμα
κακή διατροφή
αυξημένος δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ)
διατροφή με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη
χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας
Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου είναι εκτός ελέγχου σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Ωστόσο, μπορεί να είστε σε θέση να επιβραδύνετε την ανάπτυξη της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας με τους εξής τρόπους:
τηρείτε μια μεσογειακή διατροφή, η οποία συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας τελευταίου σταδίου
τρώτε πολλά φρούτα και λαχανικά
αυξήστε τα επίπεδα φυσικής σας δραστηριότητας
φοράτε γυαλιά ηλίου για να προστατεύετε τον αμφιβληστροειδή σας από το υπεριώδες φως του ήλιου
Οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης υποκλέπτουν το μυαλό μας εκμεταλλευόμενες τα ψυχολογικά ευάλωτα σημεία για να χειραγωγούν και να ελέγχουν το χρόνο και την προσοχή μας. Αυτό μπορεί να ακούγεται δραματικό, αλλά είναι ακριβώς αυτό που αρχίζουν να παραδέχονται πρώην εργαζόμενοι αυτών των εταιρειών, όπως ο συνιδρυτής του Facebook Sean Parker. Ωστόσο, για να παραμείνουμε υγιείς και να έχουμε τον έλεγχο, θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για τις μεθόδους τους και να προσέχουμε την εξάρτησή μας από τις πλατφόρμες
Τα πρώτα στάδια: Ένα καυτό και χαοτικό ξεκίνημα
Φανταστείτε μια εποχή πάνω από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, όταν η Γη μόλις σχηματιζόταν. Ήταν μια ταραχώδης περίοδος γνωστή ως Καταρχαιοζωικός μεγααιώνας. Σκεφτείτε έναν κόσμο τυλιγμένο σε πύρινο χάος, με λιωμένα πετρώματα, έντονη θερμότητα και συνεχή βομβαρδισμό από διαστημικούς βράχους. Ήταν ένα εχθρικό περιβάλλον, πολύ διαφορετικό από τη Γη που γνωρίζουμε σήμερα. Κατά τη διάρκεια αυτής της ταραχώδους φάσης, ο πλανήτης μας σιγά-σιγά ψύχθηκε. Με την πάροδο εκατομμυρίων ετών, οι πύρινες συνθήκες άρχισαν να υποχωρούν και εμφανίστηκε το πρώτο στερεό έδαφος. Ήταν ένα κρίσιμο σημείο καμπής στην ιστορία της Γης.
Ο Αρχαϊκός Αιώνας: Η Γέννηση της Απλής Ζωής
Στην αχανή έκταση του χρόνου, πριν οι δεινόσαυροι κυριαρχήσουν στη Γη, υπήρχε ο Αρχαϊκός Αιώνας, που διήρκεσε από περίπου 4 έως 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Αυτή η εποχή σηματοδότησε μια κομβική στιγμή - τη γέννηση της απλής ζωής. Φανταστείτε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από τα σημερινά τοπία - μια νέα Γη όπου οι ωκεανοί ήταν το λίκνο της ζωής.
Πριν από περίπου 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια, κατά τη διάρκεια του πρώιμου Αρχαίου Αιώνα, εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια ζωής. Δεν ήταν οι μεγαλοπρεπείς δεινόσαυροι που συχνά φανταζόμαστε, αλλά ταπεινοί μονοκυτταρικοί οργανισμοί - τα βακτήρια και οι αρχαίες μορφές. Μέσα στους αρχαίους ωκεανούς, αυτές οι μικροσκοπικές μορφές ζωής περιηγήθηκαν σε έναν αρχέγονο κόσμο, προσαρμοζόμενες σε συνθήκες που θα ήταν αφιλόξενες για τις περισσότερες μορφές ζωής σήμερα.
Η Αρχαϊκή εποχή χαρακτηριζόταν από ένα δυναμικό περιβάλλον. Η επιφάνεια της Γης εξακολουθούσε να ψύχεται και η ηφαιστειακή δραστηριότητα ήταν ανεξέλεγκτη. Μέσα σε αυτό το ταραχώδες περιβάλλον, η ζωή βρήκε πάτημα. Η ανθεκτικότητα αυτών των πρώτων μορφών ζωής άνοιξε το δρόμο για το περίπλοκο μωσαϊκό της ύπαρξης που θα ξεδιπλωνόταν σε δισεκατομμύρια χρόνια. Ο Αρχαϊκός Αιώνας έθεσε τα θεμέλια για το βιολογικό ταξίδι που τελικά οδήγησε στη μαγευτική ποικιλομορφία της ζωής στον πλανήτη μας.
Ο Προτεροζωικός Αιώνας: Μια ανάσα φρέσκου αέρα
Η μετάβαση από το Αρχαϊκό Αιώνα στο Προτεροζωικό Αιώνα, που καλύπτει περίπου το διάστημα από 2,5 δισεκατομμύρια έως 541 εκατομμύρια χρόνια πριν, έφερε μια ανάσα φρέσκου αέρα στην ιστορία της Γης. Η περίοδος αυτή σηματοδότησε μια μετασχηματιστική φάση στην ιστορία του πλανήτη μας, μια εποχή κατά την οποία η ατμόσφαιρα υπέστη μια επαναστατική αλλαγή.
Περίπου 2,4 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Γεγονότος της Οξυγόνωσης, απλοί οργανισμοί που ονομάζονται κυανοβακτήρια εμφανίστηκαν σαν παράγοντες που άλλαξαν το παιχνίδι. Μέσω μιας διαδικασίας γνωστής ως φωτοσύνθεση, αυτοί οι μικροσκοπικοί οργανισμοί άρχισαν να απελευθερώνουν οξυγόνο στην ατμόσφαιρα. Αυτή η ένεση οξυγόνου ήταν σημαντική, μεταβάλλοντας τη χημεία της Γης και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για πιο σύνθετες μορφές ζωής.
Ο Προτεροζωικός Αιώνας δεν καθορίστηκε μόνο από την άνοδο του οξυγόνου αλλά και από την ανάπτυξη των ευκαρυωτικών κυττάρων - κύτταρα με πυρήνα και οργανοκύτταρα. Αυτά τα πιο πολύπλοκα κύτταρα άνοιξαν το δρόμο για την πολυκύτταρη ζωή, σηματοδοτώντας ένα ακόμη κρίσιμο βήμα στην εξελικτική πορεία.
Τα τοπία της Γης κατά τη διάρκεια του Προτεροζωικού Αιώνα εξακολουθούσαν να διαφέρουν σημαντικά από τα σημερινά, με άγονες ηπείρους και αρχαίους ωκεανούς που έσφυζαν από ζωή. Αυτή η περίοδος, που χαρακτηρίζεται από περιβαλλοντικές αλλαγές και βιολογικές καινοτομίες, έθεσε τις βάσεις για τα ποικίλα και δυναμικά οικοσυστήματα που θα ακολουθούσαν. Ο Προτεροζωικός Αιώνας ήταν μια ανάσα φρέσκου αέρα με την κυριολεκτική και μεταφορική έννοια, προαναγγέλλοντας το επόμενο κεφάλαιο στο συνεχιζόμενο έπος της ζωής στη Γη.
Η περίοδος του Ενδιακάραν: Ο κόσμος των παράξενων πλασμάτων
Ξεκινώντας την προϊστορική μας εξερεύνηση, φτάνουμε στην περίοδο Εντιακάρα, που διήρκεσε από 635 έως 541 εκατομμύρια χρόνια πριν, όπου η Γη αποκάλυψε έναν σουρεαλιστικό κόσμο παράξενων πλασμάτων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι ωκεανοί φιλοξένησαν ένα μοναδικό είδος ζωής, διαφορετικό από οτιδήποτε συναντάμε σήμερα. Φανταστείτε ένα υποβρύχιο βασίλειο που κυριαρχείται από οργανισμούς με μαλακό σώμα και ιδιόμορφα σχήματα και μορφές. Σε αντίθεση με τους μεταγενέστερους, πιο γνωστούς κατοίκους της Γης, αυτά τα πλάσματα δεν είχαν σκληρά όστρακα ή σκελετούς. Αντ' αυτού, τα σώματά τους, που κυμαίνονταν από δομές που έμοιαζαν με μέτωπα μέχρι καπιτονέ δίσκους, περιηγούνταν στις αρχαίες θάλασσες σε έναν κόσμο που εξερευνούσε ακόμη τα όρια της βιολογικής ποικιλομορφίας.
Η περίοδος του Ενδιακάραν άφησε το σημάδι της στο εξελικτικό χρονοδιάγραμμα, προσφέροντας μια ματιά στον πειραματισμό της ζωής κατά τη διάρκεια αυτής της αινιγματικής εποχής. Παρόλο που η βιοτική χλωρίδα του Ενδιακάραν εξαφανίστηκε τελικά, αφήνοντας πίσω της απολιθώματα που προβληματίζουν τους επιστήμονες, η επιρροή της παρέμεινε.
