Δημήτρης Λάγιος/ 1952-1991
Ο μουσικοσυνθέτης Δημήτρης Λάγιος γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1951 στη Ζάκυνθο, όπου και μεγάλωσε. Ήταν γνωστή η αγάπη του Λάγιου για το τόπο του και από την παιδική του ηλικία επηρεάστηκε βαθιά από την πνευματικότητα και την μουσική παράδοση των Επτανήσων. Σπούδασε θεωρητικά, πιάνο και κιθάρα στο Εθνικό Ωδείο, ενώ από το 1974 ως το 1978 συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις ερευνώντας παράλληλα το ελληνικό τραγούδι. Εκείνη την περίοδο συνάντησε και την μετέπειτα σύζυγό του, Πέγκυ με την οποία και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Η πρώτη του δισκογραφική απόπειρα σημειώθηκε το 1975 με έναν εξαιρετικά σπάνιο δίσκο, «Τα τέσσερα επαναστατικά τραγούδια του Ρήγα Φεραίου», τα οποία προλόγιζε ο ιστορικός Χρήστος Λαδάς. Ο δίσκος κυκλοφόρησε σε 1000 αντίτυπα.
Στις αρχές της δεκαετίας του’80 γύρισε στην Ελλάδα, όπου κι εγκαταστάθηκε μόνιμα. Θέλοντας να συμβάλλει στη διαμόρφωση της μουσικής (και όχι μόνο) παιδείας των συμπατριωτών του, οργάνωσε στη Ζάκυνθο τις «Γιορτές Λόγου & Τέχνης» ή «Ζακύνθεια», δημιούργησε το «Κάλβειο Κέντρο Μουσικών Μελετών», το «Κάλβειο Ωδείο», καθώς και το μουσικό συγκρότημα «Ασκηταριό» επιστρατεύοντας ερασιτέχνες καλλιτέχνες και λόγιους σε εκδηλώσεις λαογραφικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Το 1982 κυκλοφόρησε ένας από τους πιο γνωστούς του δίσκους, ο «Ήλιος ο Ηλιάτορας» σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη. Ο ίδιος ο ποιητής είχε πει πως η συγκεκριμένη μελοποίηση τον εντυπωσίασε. Στο συγκεκριμένο δίσκο συμμετείχαν πολύ γνωστά ονόματα, όπως Ελένη Βιτάλη, Γιώργος Νταλάρας, Νίκος Δημητράτος. Εκείνη την περίοδο, ο μουσικοσυνθέτης μελοποίησε και ποίηση του Κώστα Καρυωτάκη στο δίσκο «Ιδανικοί Αυτόχειρες». Την αμέσως επόμενη χρονιά κυκλοφόρησαν δύο ακόμα δίσκοι του, «Ο Άη-Λαός» σε στιχουργική Μιχάλη Μπουρμπούλη κι ερμηνεία Σωτηρίας Μπέλλου και το «Εδώ που γεννηθήκαμε» σε στίχους Φώντα Λάδη και τη φωνή του Αντώνη Καλογιάννη. Οι δύο αυτοί δίσκοι τον καθιέρωσαν στα μουσικά πράγματα και τον έκαναν περισσότερο γνωστό στο ευρύ κοινό, ενώ τραγούδια των συγκεκριμένων δίσκων, όπως τα «Θα με δικάσει» και «Περαστικός κι αμίλητος» συνεχίζουν να προκαλούν αίσθηση ως και σήμερα.
Από το 1985 ήρθε σε επαφή με την Κύπρο που έμελλε να την αισθανθεί ως δεύτερη πατρίδα του. Εκδήλωσε φανερά το ενδιαφέρον του για τον κυπριακό αγώνα διοργανώνοντας φεστιβάλ, πορείες και μουσικές εκδηλώσεις με το μουσικό σύνολο «Διάσταση». Μελοποίησε ποιήματα κύπριων αγωνιστών και ποιητών, όπως του Ευαγόρα Παλληκαρίδη και του Δημήτρη Λιπέρτη. Οι συγκεκριμένες προσπάθειες αναγνωρίστηκαν από το ευρύ κοινό αρκετά χρόνια αργότερα με την κυκλοφορία του δίσκου «Των αθανάτων» (1994), γεγονός στο οποίο βοήθησε σημαντικά ο Γιώργος Νταλάρας. Κατά την ίδια περίοδο, ίδρυσε το Μουσικό Σχολείο Μυκόνου, το Μουσικό Σχολείο Δήμου Αλίμου, ενώ συμμετείχε ενεργά στη δημιουργία του πρώτου ελληνικού Λαϊκού Σχολείου Παραδοσιακής Μουσικής με τον Αριστείδη Μόσχο. Ακόμη, ίδρυσε το μουσικό σύνολο «Ραψωδοί» με το οποίο παρουσίασε μουσικές εκδηλώσεις σε αρχαίους χώρους κι έγραψε αρκετά χορωδιακά τραγούδια.
Το 1986, κυκλοφόρησαν τα «Τραγούδια του Σολωμού και της Ζάκυνθος», όπου ο Λάγιος προχώρησε στην επανεκτέλεση παραδοσιακών τραγουδιών και μελοποίησε ποίηση του Διονύσιου Σολωμού και άλλων παραδοσιακών ποιητών. Επίσης, κατά την ίδια χρονιά έγραψε τα έργα «Ολυμπιείον» και «Ουράνιος Μύθος». Το 1987 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Σκιές» σε μουσική και στίχους του ίδιου κι έγραψε το θρησκευτικό χορόδραμα «Ίνα τι» με παραδοσιακή ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική σε ποίηση δική του και του Δαβίδ που δισκοποιήθηκε μεταθανάτια το 1992. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησαν και οι «Ρωγμές» για ορχήστρα μαντολινάτας, όπου συμμετείχε και η Μαρίζα Κωχ. Εκτός δισκογραφίας παραμένουν ως και σήμερα πολυάριθμα έργα σε δικούς του στίχους, καθώς και Ελλήνων ποιητών (π.χ του Κάλβου και του Καρυωτάκη).
Το 1986, κυκλοφόρησαν τα «Τραγούδια του Σολωμού και της Ζάκυνθος», όπου ο Λάγιος προχώρησε στην επανεκτέλεση παραδοσιακών τραγουδιών και μελοποίησε ποίηση του Διονύσιου Σολωμού και άλλων παραδοσιακών ποιητών. Επίσης, κατά την ίδια χρονιά έγραψε τα έργα «Ολυμπιείον» και «Ουράνιος Μύθος». Το 1987 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Σκιές» σε μουσική και στίχους του ίδιου κι έγραψε το θρησκευτικό χορόδραμα «Ίνα τι» με παραδοσιακή ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική σε ποίηση δική του και του Δαβίδ που δισκοποιήθηκε μεταθανάτια το 1992. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησαν και οι «Ρωγμές» για ορχήστρα μαντολινάτας, όπου συμμετείχε και η Μαρίζα Κωχ. Εκτός δισκογραφίας παραμένουν ως και σήμερα πολυάριθμα έργα σε δικούς του στίχους, καθώς και Ελλήνων ποιητών (π.χ του Κάλβου και του Καρυωτάκη).
Το 1990 ανακαλύπτει πως πάσχει από καρκίνο του πνεύμονα σε ηλικία μόλις 37 ετών και παρά το γεγονός ότι ακολουθούσε μια πειθαρχημένη ζωή χωρίς κάπνισμα, αλκοόλ ή κακή διατροφή. Αρχίζει να προετοιμάζει την καλύτερη δισκογραφική του δουλειά που έμελλε να αποτελέσει και το κύκνειο άσμα του, την «Ερωτική πρόβα στο θάνατο», ένα χορόδραμα που περιγράφει μια πορεία προς το τέλος με όλες τις συναισθηματικές διακυμάνσεις αναζητώντας κυρίως τη λύτρωση. Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1991 με τις φωνές του Γιώργου Νταλάρα, της Σαββίνας Γιαννάτου, των αδερφών Κατσιμίχα σε εξαιρετικά τραγούδια όπως το «Μωβ», «Να ονειρεύομαι», «Μην την πιστεύεις την αγάπη» κ.α.
Ο Δημήτρης Λάγιος πέθανε στις 11 Απριλίου 1991, λίγες ημέρες μετά τα γενέθλιά του. Μόλις είχε κλείσει τα 39. Παρά το γεγονός ότι μελέτησε εις βάθος την εκκλησιαστική μουσική και σεβόταν το θρησκευτικό αίσθημα, επέλεξε την αποτέφρωση. Η τέφρα του διασκορπίστηκε, σύμφωνα με την επιθυμία του, σε Ζάκυνθο και Κύπρο. «Τον θάνατο δεν τον φοβάμαι», έλεγε, «ο χρόνος είναι ο εχθρός μου».
Ο Δημήτρης Λάγιος πέθανε στις 11 Απριλίου 1991, λίγες ημέρες μετά τα γενέθλιά του. Μόλις είχε κλείσει τα 39. Παρά το γεγονός ότι μελέτησε εις βάθος την εκκλησιαστική μουσική και σεβόταν το θρησκευτικό αίσθημα, επέλεξε την αποτέφρωση. Η τέφρα του διασκορπίστηκε, σύμφωνα με την επιθυμία του, σε Ζάκυνθο και Κύπρο. «Τον θάνατο δεν τον φοβάμαι», έλεγε, «ο χρόνος είναι ο εχθρός μου».
Είχε μια κόρη, την Υακίνθη η οποία φαίνεται να κληρονόμησε το μουσικό ταλέντο του πατέρα της και σήμερα ασχολείται με το τραγούδι.
Ο Δημήτρης Λάγιος αγαπήθηκε πολύ από όσους τον γνώρισαν και λέγεται πως ήταν ένας άνθρωπος ταπεινός και αγνός. Η γενική εκτίμηση είναι πως, αν ζούσε περισσότερο, θα είχε να προσφέρει πολλά ακόμα στην μουσική της χώρας και να εξωτερικεύσει πολλές από τις ιδέες του.
«Αισθάνομαι δόκιμος άνθρωπος και δόκιμος μουσικός.
Είναι εσωτερικές οι ανάγκες που με κάνουν να τραγουδώ, να γράφω στίχους και μουσικη.
Όσο και να διαβάζω, όσο και αν ψάχνομαι,
δεν έχω βρει ακόμα το δρόμο μου,
δεν έχω καλά καλά γνωρίσει τον εαυτό μου,
δεν έχω μεγαλώσει μέσα μου.
Με ενδιαφέρει το μονοπάτι κι ο δρόμος
που θα βρω σαν δημιουργός,
γι’ αυτό ψάχνομαι συνεχώς…».
Δ. Λάγιος
Είναι εσωτερικές οι ανάγκες που με κάνουν να τραγουδώ, να γράφω στίχους και μουσικη.
Όσο και να διαβάζω, όσο και αν ψάχνομαι,
δεν έχω βρει ακόμα το δρόμο μου,
δεν έχω καλά καλά γνωρίσει τον εαυτό μου,
δεν έχω μεγαλώσει μέσα μου.
Με ενδιαφέρει το μονοπάτι κι ο δρόμος
που θα βρω σαν δημιουργός,
γι’ αυτό ψάχνομαι συνεχώς…».
Δ. Λάγιος
Το αγαπημένο τραγούδι του ίδιου ήταν το «Μωβ».
Προσωπικό αγαπημένο:
Περαστικός κι αμίλητος
κι απ’ τη ζωή φευγάτος
ή ο Θεός θα ‘ν’ άδικος
ή θα ν’ ο κόσμος σκάρτος
κι απ’ τη ζωή φευγάτος
ή ο Θεός θα ‘ν’ άδικος
ή θα ν’ ο κόσμος σκάρτος
