ΟΥΡΑΝΙΕΣ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΕΙΣ
Από τον Νώντα Κούκα
Αόρατα και εξωτικά αντικείμενα στον Ουρανό…
Ολοι μας έχουμε ακούσει για παράξενα διαστημικά αντικείμενα — όπως μαύρες τρύπες, πάλζαρ, κβάζαρ, κ.ά. — που βρίσκονται σε αστρονομικές αποστάσεις από τη Γη και διαθέτουν εξωτικές ιδιότητες – μία εκ των οποίων, ίσως και η πιο ενδιαφέρουσα, είναι ότι αποτελούν πηγή οπτικών <ψευδαισθήσεων>.
Ιδιαίτερα, οι μαύρες τρύπες έχουν γίνει θρυλικό λαϊκό ανάγνωσμα, γι’ αυτό καλό είναι να τις δούμε λίγο πιο τεχνικά. Ειρήσθω εν παρόδω, προκύπτουν από τις εξισώσεις της Σχετικής Θεωρίας του Αϊνστάιν, ο οποίος – ας σημειωθεί – τις απαρνήθηκε και αυτές, όπως και μερικά άλλα από τα <παιδιά> του.
Λοιπόν, στα μαθηματικά, ένα αντικείμενο είναι <μαύρη τρύπα>, όταν η ακτίνα του ισούται με την ακτίνα Schwarzschild — την οποία παίρνουμε από την απλή σχέση 2GM / c2, όπου G είναι η νευτώνεια σταθερά της βαρύτητας και c η ταχύτητα του φωτός (στον τύπο, το c υψώνεται στο τετράγωνο). Με απλά λόγια, η εν λόγω ακτίνα συνιστά έναν φραγμό, ένα όριο, πέρα από το οποίο καμία πληροφορία δεν επιστρέφει. Και ένεκα αυτού του φραγμού, κανείς εξωτερικός παρατηρητής – όπως εμείς – δεν θα δει ποτέ το αντικείμενο να φτάνει σε αυτήν την κατάσταση.
…Που ακυρώνουν τις γλωσσικές συμβάσεις στη Γη
Για να μη μακρηγορούμε, αυτό που μας ενδιαφέρει στο παρόν σημείωμα είναι το εξής: η μαύρη τρύπα αντιπροσωπεύει (εκεί, στον ουρανό) την κατάλυση (εδώ, στη γη) της συμβατικής <αλήθειας>: <βλέπω, άρα πιστεύω> (και, συνακόλουθα, <πιστεύω ό,τι βλέπω>). Και τούτο, διότι μια μαύρη τρύπα είναι αόρατη. Δηλαδή, δεν γίνεται ορατή, επειδή το φως που έρχεται από αυτή έχει υποστεί μετατόπιση προς το ερυθρό φάσμα του φωτός και έχει χάσει την περισσότερη από την ενέργειά του. Μπορεί όμως να ανιχνευθεί μέσω των βαρυτικών επιδράσεών της.
Στο ορατό σύμπαν αυτό που ισχύει δεν είναι βλέπω σημαίνει πιστεύω, αλλά βλέπω σημαίνει απλά παρατηρώ. Πιο συγκεκριμένα, οι αστρονόμοι παρατηρούν ενδελεχώς με τα τηλεσκόπιά τους τμήματα του ουράνιου θόλου: από τις κινήσεις των πλανητών, τον λαμπρό ήλιο και τα άστρα που τρεμοφέγγουν, μέχρι τους εντυπωσιακούς υπερκαινοφανείς, τους πάλζαρ που λειτουργούν σαν ρολόγια και τις ισχυρές πηγές ενέργειας στα ημιαστρικά αντικείμενα που ονομάζονται κβάζαρ.
Από την άλλη, οι αστροφυσικοί καταπιάνονται να εξηγήσουν όλα όσα παρατηρούν οι αστρονόμοι: ο νόμος της βαρύτητας, το φαινόμενο της θερμοπυρηνικής σύντηξης, η δράση της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης στις υψηλές ενέργειες, η συμπεριφορά της μαύρης τρύπας, και ούτω καθεξής. Ολα ετούτα αποτελούν τις αποκρίσεις των φυσικών στις παρατηρήσεις των αστρονόμων.
Από τις θεωρίες που αναπτύσσονται, προκύπτουν νέες προβλέψεις, στις οποίες στηρίζεται ο αστρονόμος και συνεχίζει τις αναζητήσεις του στο σύμπαν. Ο αέναος αυτός κύκλος, θεωρίας — παρατήρησης — θεωρίας… κοκ, μπορεί να αναχθεί και να κωδικευθεί στη διαχρονική — αλλά, προσοχή, και διακριτή — σύμπραξη επιστήμης — τεχνολογίας. Αρα, ο συνδετικός κρίκος ή, μάλλον, το κόκκινο νήμα που γνέθει τον καμβά θεωρίας — παρατήρησης, πάνω στον οποίο συνυφαίνεται η διακριτή σχέση επιστήμης — θεωρίας είναι το δόγμα που διατυπώνεται γλωσσικά με την πρόταση:<βλέπω σημαίνει πιστεύω>. Οι αστρονόμοι δηλαδή είναι υποχρεωμένοι να πιστέψουν ό,τι βλέπουν τα τηλεσκόπιά τους;
Οχι βέβαια, κι αυτό η κοσμολογία το γνωρίζει πια πολύ καλά… Η μαγευτική οθόνη του ορατού σύμπαντος βρίθει ψευδαισθητικών αντικατοπτρισμών — άρα, η πρόταση βλέπω σημαίνει πιστεύω, που ουσιαστικά σuνιστά μια ψευδή επιχειρηματολογία τύπου modus ponens (τρόπος επιβεβαίωσης), καθίσταται άκυρη τόσο στο επιστημονικό όσο και στο λογικό/γλωσσοααναλυτικό πεδίο. Αλλά η αιτιολόγηση του ψεύδους, και στα δύο πεδία, στο επόμενο σημείωμα.
πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου