Με τα μάτια ανοιχτά..
Τριάντα μία του Δεκέμβρη κι ο μήνας ξεψυχάει..Μια νέα χρονιά στο ξημέρωμα του νέου μήνα θ’ ανατείλει..Θα ‘ρθεί να δώσει ανάσα ζωής στον Δεκέμβρη και να συνεχίσει ή θα τον αφήσει πίσω της νεκρό φέρνοντας νέα ανάσα στον νέο χρόνο με τον νέο μήνα;
Τι ώρα και τούτη!! Μετέωρη ώρα ανάμεσα στο πριν και στο μετά, ούτε όμως και στο τώρα..Απλά, είναι, μες στον χρόνο..Και, τι νάναι άραγε ο χρόνος; Διακεκομμένος σε ημέρες και νύχτες, σε ώρες και λεπτά ή νάναι μοναχά ένας και διαρκής, χωρίς παύσεις, χωρίς σταματημό, χωρίς να χωρίζεται σε νύχτα και μέρα, σε ώρες και λεπτά;
Είναι κείνα τα όρια ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο που τον ορίζουν, για μας, θαρρώ..Κάτι ζει, κάτι πεθαίνει, κάτι υπάρχει και εξελίσσεται μεταβαλλόμενο με την πάροδο του χρόνου, όπως τον βλέπουμε ζώντας σε αυτόν..Έτσι πως και ο διαχωρισμός του χρόνου από μας.. Μπορεί, βέβαια, αν μπορέσουμε και σταθούμε κάπου απέναντι σε αυτόν τον χρόνο, αφήνοντας το εγώ μας σ΄αυτόν, και τον κοιτάξουμε- από το άτοπο και το άμετρο του Χρόνου που είμαστε- τότε, να δούμε εκεί τον εαυτό μας ως σ’ ένα διαρκές παρόν όπου το παρελθόν και το παρόν να είναι στον ίδιο, στον έναν δικό του χρόνο… Με μνήμη του παρούσα, στον κάθε τόπο κι άτοπο. Για την καταγραφή. Και τον ορισμό της πορείας του στο μετά μέσα στον χρόνο του..Για όσα εξαρτώνται από αυτόν και τολμά να ζήσει.
“Λοιπόν, ας πάμε εσύ κι εγώ,
Όταν η νύχτα απλώνεται αντικριστά στον ουρανό
Σαν ναρκωμένος ασθενής επάνω στο τραπέζι
Ας προχωρήσουμε, μεσ’ από κάποιες μισοέρημες οδούς,
Κάμαρες μυστικές που ηχούν ψιθύρους κι αναστεναγμούς,
Νύχτες χωρίς αναπαμό, μες σε ξενώνες πρόστυχους της μιας βραδυάς
Κι εστιατόρια με όστρακα και πριονίδι:
Μεσ’ από οδούς που ακολουθούν σαν συζητήσεις πληκτικές
Που έχουν προθέσεις ύποπτες
Και σ’ οδηγούν σ’ ένα ερώτημα συντριπτικό…
Αχ μη ρωτάς, “ Αυτά τι να σημαίνουν;”
Πάμε λοιπόν, μας περιμένουν.
.
Στο διπλανό δωμάτιο οι γυναίκες έρχονται και πάνε
Και για τον Μιχαήλ ΄Άγγελο μιλάνε
.
Η κίτρινη ομίχλη που τρίβει τη ράχη της στα τζάμια,
Ο κίτρινος καπνός που τρίβει τη μουσούδα του στα τζάμια,
Έγλειψε με τη γλώσσα του τις κόχες του βραδιού,
Στάθηκε λίγο στα νερά που πιάνονται στο λούκι,
Στη ράχη δέχτηκε τη βραδινή καπνιά των καπνοδόχων,
Γλίστρησε στο περβάζι, πήδησε ξαφνικά,
Και, βλέποντας πως ήταν μια νύχτα μαλακιά του Οκτώβρη
Τυλίχτηκε γύρω απ’ το σπίτι μια φορά, κι έπεσε, κι εκοιμήθη.
.
Και πράγματι θα υπάρχει άφθονος καιρός
Γι’ αυτόν τον κίτρινο καπνό που γλιστράει κάτω στο δρόμο
Τρίβοντας τη ράχη του στα τζάμια”
‘Άφθονος, άφθονος καιρός
Να ετοιμάσεις πρόσωπο για ν’ αντικρίσει όλα τα πρόσωπα που
θ’ αντικρίσεις’
Θα υπάρχει άφθονος καιρός για να σκοτώσεις και να δημιουργήσεις,
Καιρός για όλα τα έργα και τις μέρες των χεριών,
Που ανασηκώνουν κι αποθέτουν μια ερώτηση στο πιάτο σου”
Καιρός για σένα και καιρός για μένα,
Κι ακόμη άφθονος καιρός για να διστάσεις εκατό φορές,
Και για να θεωρήσεις και να αναθεωρήσεις εκατό φορές,
Προτού το τσάϊ και τα βουτήματα τ’ αγγίξεις.
..
Στο δωμάτιο οι γυναίκες έρχονται και πάνε
Και για τον Μιχαήλ Άγγελο μιλάνε
.
Και πράγματι θα υπάρχει άφθονος καιρός
Για να αναρωτηθώ “ Άραγε θα τολμήσω;”..
.
Γιατί όλα τα έχω μάθει κιόλας, όλα, όλα-
Τα απογεύματα, τα πρωϊνά και τις βραδιές
Μέτρησα τη ζωή μου με το κουταλάκι του καφέ’
Και τις φωνές που σβήνουν έχω μάθει ακόμα
Κάτω από μακρινές ωραίες μουσικές.
Πως τότε να τολμήσω;….”
……
Aπό το ποίημα «Το ερωτικό τραγούδι του Τζ. Άλφρεντ Προύφροκ»,
του Τόμας Στερνς Έλιοτ
σε μετάφραση του Τάκη Καγιαλή
ΖΩ- ΤΟΠΙΑ (Του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες)
«-Σάμπως ο χώρος και χρόνος που είμαστε δεν ήσαν κάποτε ουτοπία; Ήταν…-Και τι απέγινε αυτή η ουτοπία; -Μα, κατέληξε ζωή. Ο τόπος και η στιγμή έγιναν μνήμη και η ουτοπία έχασε την άρνησή της. Έγινε τόπος. Σκέτος. -Άρα τι αναζητούμε; -Τον τόπο- Μα, ο τόπος είναι εδώ. -Τότε, ίσως, εμείς δεν είμαστε εδώ. -Άρα αναζητούμε εμάς. Ναι άλλα εγώ με πιάνω, με νιώθω…πως γίνεται να με ψάχνω; -Και τι πιάνεις ακριβώς; -Το δέρμα μου, τα μαλλιά μου, τα νύχια μου, τα…
-Την ψυχή σου την αγγίζεις; -Μα, δε γίνεται να την αγγίξω, εκτός και αν πεθάνω.-Μα, όταν πεθάνεις δε θα υπάρχει χέρι να την ψηλαφίσει, στόμα να τη γευτεί, μάτι να την αντικρύσει.- Τότε δεν υπάρχει τρόπος να έρθουμε σε επαφή με την ψυχή. Για στάσου…και όταν κοιμόμαστε; -Τι όταν κοιμόμαστε;- Όταν κοιμόμαστε κλείνουμε τα μάτια μας και τα βλέφαρα κατεβαίνουν. Όταν κοιμόμαστε τα μάτια παύουν να λειτουργούν;-Όχι, βέβαια…τα μάτια δεν είναι κάποιου είδους πρίζα που την αποσυνδέουμε τη νύχτα. Τα μάτια πάντα λειτουργούν. Απλώς…-Απλώς τι; -Απλώς, τη νύχτα τα μάτια περιστρέφονται 360ο και κοιτούν τον εγκέφαλο. –Και ο εγκέφαλος τι σχέση έχει με την ουτοπία; -Τα μάτια κάθε βράδυ μεταφέρουν τις εικόνες που εγκλώβισαν στον αμφιβληστροειδή τους και τις ταξινομούν σε πεδία του εγκεφάλου. –Δεν καταλαβαίνω. –Αν λοιπόν, η ουτοπία είναι εγγραμμένη στη μνήμη, η οποία μνήμη είναι στον εγκέφαλο, και δε μπορούμε να την ανασύρουμε, τα μάτια δε θα την αντικρύζουν κάθε βράδυ; -Μα, τα μάτια δε βλέπουν τα όνειρα;
-Και ποια η μεγαλύτερη ουτοπία από τα όνειρα παιδί μου; Ποιο καλλίτερο σημείο για την ψυχή από τα όνειρα. Τα όνειρα είναι μια πεδιάδα που η ψυχή φωνάζει, τρέχει αδιάκοπα, βουτάει στα νερά του ποταμού-Επομένως, παππού η ουτοπία δεν είναι τόσο μακριά όσο λένε. Τη βλέπουμε κάθε βράδυ. Ναι, αλλά πως θα γίνει να τη δω και το πρωί; -Μπορείς να ονειρευτείς με τα μάτια ανοιχτά; -Όχι… -Λάθος. Μπορείς και παραμπορείς. Ξέρεις πότε πεθαίνουν τα όνειρα; -Πότε; -Το όνειρο πεθαίνει όταν έρθει η πραγματικότητα. Άλλες φορές το σπρώχνει και άλλες φορές το ρουφάει σα δίνη.-Άρα παππού, αν κάνω ένα όνειρο πραγματικότητα θα βρω την ουτοπία; -Όχι αγόρι μου…η ουτοπία δε βρίσκεται σε ένα σημείο. Είναι τεμαχισμένη. Μπορεί να τη βρεις κάτω από μια πέτρα και την ίδια στιγμή στη φυλλωσιά ενός δέντρου. Χρειάζεται να θυσιάσεις πολλά όνειρα για να την αποκτήσεις. –Ναι, αυτό θέλω. Μπορώ να βρίσκω ένα κομμάτι της κάθε βράδυ; -Απαιτείται προσοχή και υπομονή. Η βιασύνη μπορεί να αποβεί μοιραία. Η ουτοπία έχει ένα μέγεθος. Δε μπορείς να τη στριμώξεις σε ένα τόσο μικρό δέμα, όπως είναι το σώμα σου. Μικρό, όχι σε μήκος, πλάτος, ύψος. Μικρό σε βάθος.
–Δηλαδή; -Αν δεν έχεις νιώσει όλα τα συναισθήματα, δεν έχεις αποκτήσει ένα μεγάλο άϋλο σεντούκι μέσα σου για να την ενθηκεύσεις, θα σε τιμωρήσει ο πιο πιστός της υπηρέτης. –Ποιος είναι παππού; -Ο Χρόνος. Ο Χρόνος, που από τη μία είναι πανδαμάτωρ και από την άλλη στυγνός εκτελεστής. Ανίκητος. Άπιαστος και άφθαστος μαζί. Κατοικεί στο βασίλειο του Κόσμου. –Εγώ θα πρέπει να φοβάμαι το χρόνο; -Αν του φερθείς άσχημα, σε αυτόν ή την αφέντρα του δεν έχεις ελπίδα να ξεφύγεις. Φρόντισε να μην τον εξαντλείς –Άμα του πω ότι τον αγαπώ, ότι θέλω να γίνουμε φίλοι; Θα με συμπαθήσει παππού; -Αν το πεις ειλικρινά τότε θα είναι με το μέρος σου. Και θα σου δώσει ένα δώρο. Μια κλεψύδρα. –Τι είναι αυτό; -Η κλεψύδρα είναι το εργαλείο του Χρόνου για να υπενθυμίζει στους ανθρώπους να ζουν.
–Κι εγώ πως θα το χρησιμοποιήσω; -Εσύ θα προσέχεις να μη σπάσει, γιατί είναι εύθραυστη. Και να θυμάσαι ότι είναι μεγάλο προνόμιο που την έχεις. Γιατί η κατοχή σημαίνει γνώση. Και η γνώση είναι το καλλίτερο δώρο που θα μπορούσε να έχει ο άνθρωπος. Είναι η ανάκληση της ουτοπίας. –Ε, τότε να γίνω φίλος με το Χρόνο και να μην τον εξαντλώ για να φτάσω στην ουτοπία. –Ναι, αλλά να θυμάσαι πως η ουτοπία δεν είναι ο προορισμός. Η συμφιλίωση με το Χρόνο είναι η διαδρομή σου. –Και η ψυχή; -Η ψυχή; -Ναι, η ψυχή. Είπες πριν ότι η ψυχή είναι στα όνειρα, άρα στην ουτοπία. Είπες ότι εμείς ψάχνουμε εμάς. –Μας ψάχνουμε. Ένας τρόπος υπάρχει να μας βρούμε. Να περπατήσουμε στο θάνατο ζώντας…»
- Όπως ήδη προαναφέρω, το ποίημα, στο κείμενο που παραθέτω, είναι μόνο ένα απόσπασμα από το ποίημα με τον τίτλο «Το ερωτικό τραγούδι του Τζ. Άλφρεντ Προύφροκ» που έγραψε ο Άγγλος Νομπελίστας ποιητής Τόμας Στερνς Έλιοτ (Thomas Stearns Eliot, 1888-1965) και πρωτοδημοσιεύτηκε στα 1915. Αποδίδεται εδώ σε μετάφραση του κ. φιλόλογου Πανεπιστημιακού κ. Τάκη Καγιαλή. Ολόκληρο το ποίημα μεταφρασμένο από τον κ. Καγιαλή και συνοδευόμενο από σχόλια, έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό «Ποίηση» την Άνοιξη του 1994 και μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.
- Το ποίημα του T.S Eliot στην αγγλική γλώσσα λέγεται «The Love Song of J. Alfred Prufrock» και με αυτό το ποίημα, ειδικότερα με τον τρίτο του στίχο, σύμφωνα με τις σημειώσεις του μεταφραστή, εγκαινιάστηκε η μοντέρνα ποίηση κατά την γνώμη που εξέφρασε τότε ο ποιητής John Berryman και που υιοθετήθηκε ευρύτερα στην συνέχεια. Το ποίημα, που αποτέλεσε και την επίσημη είσοδο του Έλιοτ στην ποίηση, μπορείτε να το διαβάστε στην φυσική του γλώσσα εδώ
- Το αποσπασματικό κείμενο που επακολουθεί παρατιθέμενο στο κείμενό μου προέρχεται από ένα αφιέρωμα του Στέργιου Πουλερέ στην μνήμη του, επίσης Νομπελίστα, Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (Gabriel José García Márquez, 1927 –2014), γνωστού και ωςGabo, το οποίο έχει δημοσιευθεί στον ιστότοπο του Readers.gr,και μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.
- Και οι δυο ζωγραφικοί πίνακες στο κείμενό μου είναι έργα του ίδιου ζωγράφου: Του Γερμανοαμερικανού εξπρεσιονιστή, κυβιστή και μοντερνιστή ζωγράφου Λάιονελ Φάινινγκερ (Lyonel
Charles Feininger, 1871-1956). O πρώτος πίνακας από επάνω είναι έργο του, του 1930 και λέγεται » red tower II» ενώ ο δεύτερος είναι έργο του του 1926 και λέγεται «Bird Cloud». Καταπληκτικός ζωγράφος και δημιουργός!! Ο άνθρωπος έγραψε ιστορία στην τέχνη της ζωγραφικής! Ας πω εδώ οτι η τέχνη του θεωρήθηκε εκφυλισμένη από τους Ναζί και ο ζωγράφος που ζούσε τότε στην Γερμανία, εξαναγκάστηκε για να σωθεί, να εγκαταλείψει την χώρα.. - Οι επιλογές μου στους δυο αυτούς πίνακες οφείλονται στο οτι ξέχωρα οτι μου αρέσουν, βρήκα ναναι ταιριαστές με το κείμενό μου αλλά πρέπει να πω οτι δεν θεωρούνται ως και οι πλέον αντιπροσωπευτικοί πίνακες του ζωγράφου. Αξίζει να γνωρίσετε και τα άλλα του έργα..
Σας εύχομαι ωραία παραμονή Πρωτοχρονιάς!!
Καλή χρονιά σε όλους μας!!
Και, να την ζήσουμε, όπως την θέλουμε!
Χρόνια Πολλά σε όλους!
https://beatrikn.wordpress.com/
