Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης: Ο ρόλος της γυναίκας στις κοινωνίες της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου
Αρχόντισσες, πριγκίπισσες, ιέρειες, θεραπεύτριες, ακόμη και μάγισσες, σε κάθε περίπτωση όμως γυναίκες υψηλού κύρους, που σε μακρινές από σήμερα εποχές, ασκούσαν επιρροή στον περίγυρό τους και απολάμβαναν τιμές ισάξιες ίσως με αυτές των ανδρών ηγεμόνων είναι τα πρόσωπα στα οποία στρέφει τα φώτα του το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, προκειμένου να αναδείξει μέσα από μία νέα έκθεση τον ρόλο της γυναίκας στην αυγή της Ιστορίας: Από τον 10ο ως τον 6ο π.Χ. αιώνα σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου.
Για τον Οκτώβριο προγραμματίζεται η έκθεση, ήδη όμως ο διευθυντής του μουσείου, καθηγητής κ. Νίκος Σταμπολίδης έχει οργανώσει πλήρως το υλικό της ταξιδεύοντας στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Ιταλία _η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας_ έτσι χθες στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο παρουσιάστηκε σε πλήρη ανάπτυξη.
Περί τα 21 ταφικά σύνολα γυναικών με 354 αντικείμενα από την Μακεδονία, την Εύβοια, την Κρήτη, την Σαλαμίνα της Κύπρου, την Νότιο Ιταλία (Μπαζιλικάτα, Βερούκιο), την Φλωρεντία, την Μπολόνια και από το Βατικανό συνθέτουν την έκθεση «Πριγκίπισσες της Μεσογείου στην αυγή της Ιστορίας» με τον υπότιλο «Ερμηνευτικά ζητήματα και προσεγγίσεις του γυναικείου ρόλου στις κοινωνίες της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου».
Πρόκειται για μία σημαντική πρωτοβουλία του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, που επιμένει, παρά τις δύσκολες εποχές, σε ιδιαίτερες εκθεσιακές διοργανώσεις, κάτι που ελάχιστα πράττουν τα άλλα ιδιωτικά και κρατικά μουσεία της χώρας. Αποφασιστική άλλωστε σ΄ αυτό είναι η συμβολή του διευθυντή του, χάρη στις σχέσεις εμπιστοσύνης συνεργασίας που έχει αναπτύξει με τα μουσεία του εξωτερικού για τον δανεισμό έργων τέχνης.
Οσον αφορά το θέμα της έκθεσης η «αναζήτηση» των γυναικών που παρουσιάζονται μέσα από τα πολύτιμα κτερίσματα των τάφων τους αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της έκθεσης. Γοητευτική κάθε ιστορία που μπορεί να πλαστεί γι΄ αυτές αλλά σπουδαία είναι εκείνη που μπορεί να βασιστεί σε πραγματικά στοιχεία.
Και αυτός είναι ο στόχος της έκθεσης που αναζητεί την συγγένεια των ταφικών εθίμων αλλά κυρίως τους λόγους της ανάδειξης των γυναικών στην ιεραρχία των ανδροκρατούμενων κοινωνιών της εποχής. Από πού έλαβαν τη γνώση τους, πώς την μετέφεραν σε διαφορετικά σημεία της Μεσογείου, γιατί οι ντόπιοι _ κάθε φορά _ υιοθετούσαν τα πολιτιστικά στοιχεία άλλων κοινωνιών είναι ερωτήματα που εξετάζονται. Το άκρως ενδιαφέρον ζήτημα άλλωστε είναι, ότι δεν πρόκειται για γυναίκες του μύθου, μία Μήδεια ας πούμε ή μία ωραία Ελένη αλλά για πρόσωπα υπαρκτά, που έζησαν και προφανώς έδρασαν στην εποχή τους.
Ο χρυσός κυριαρχεί, όπως είναι φυσικό λοιπόν, στις ταφές τους αλλά και κάθε μέταλλο που ήταν πολύτιμο στους αιώνες αυτούς. Αρχίζοντας από το βορρά και από την περίφημη Δέσποινα των Αιγών με τα βαρύτιμα χρυσά κοσμήματά της (τέλη 6ου- αρχές 5ου αι. π.Χ.), την χρυσοφόρα ταφή από τη Σίνδο (γύρω στο 530 π.Χ.), την χάλκινη ταφή της Βεργίνας (9ος π.Χ. αιώνας), το γυναικείο χρυσό προσωπείο από Αρχοντικό Πέλλας (540 π.Χ.) ως το χρυσό περιδέραιο από το Λευκαντί της Εύβοιας (περί το 950 π.Χ.) ως την πλούσια ταφής στον Κεραμεικό με τα ελεφαντοστέινα ειδώλια (8ος π.Χ.) και βεβαίως ως τις ιέρειες – πριγκίπισσες της αρχαίας Ελεύθερνας με όλα τα κτερίσματά τους, χρυσά, χάλκινα, γυάλινα, πήλινα που παρουσιάζονται για πρώτη φορά.
Από την Κύπρο έρχεται η ταφή της λεγόμενης «Ελληνίδας πριγκίπισσας» από τη Σαλαμίνα με το χρυσό περιδέραιο και τα δεκάδες ελληνικά αγγεία (8ος π.Χ.) από την Μπαζιλικάτα οι χαλκοφόρητες υψηλού κύρου γυναίκες, από την Αγκόνα μία πρώιμη ταφή του 8ου π.Χ. αιώνα και μία του 6ου π.Χ., από το Βερούκιο ένας ξύλινος θρόνος του 8ου π.Χ. αιώνα που ανήκε σε μικρή πριγκίπισσα, από το Βατικανό το βαρύτιμο χρυσό περιδέραιο από την Ετρουρία (8ος – 7ος π.Χ.). Η επιλογή τους άλλωστε έχει γίνει κυριολεκτικά ένα προς ένα ώστε να αποδοθεί στο έπακρο ο μυστηριακός, μαγικός αλλά και δυναμικός ρόλος της γυναίκας σ΄ αυτούς τους αιώνες.
Να σημειωθεί ότι η έκθεση που θα διαρκέσει ως τον Φεβρουάριο του 2013 θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και την Διεύθυνση Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων. Πέραν αυτού, για τέτοιες ενέργειες που διαφημίζουν τη χώρα στο εξωτερικό, η συνδρομή χορηγών για την απρόσκοπτη υλοποίησή της, είναι ιδιαίτερα σημαντική. [Μαρία Θερμού, Πηγη
